Uitgelicht: 'Come here'
Op een van die polaroids, die de directe aanleiding vormt voor de vierde scène van Powder Her Face, was de hertogin te zien terwijl zij een man oraal bevredigt. Het hoofd van de man was niet zichtbaar op de foto, wat tot verhitte speculaties over zijn identiteit leidde. Aangezien deze beelden centraal stonden in de scheidingszaak, lag het voor de hand dat die ook een plek moesten krijgen in de opera. Librettist Hensher plaatste de scène zo’n beetje in het hart van de opera.
Toepasselijk genoeg is het een van de langste scènes van de opera. De Hertogin bestelt roomservice en biedt de Bediende een zeer ruime ‘fooi’ aan, want ‘de meeste mannen houden van presentjes’ volgens de Hertogin. De werkelijke tegenprestatie voor het geld is voor beide partijen duidelijk. Ze doet opzichtig lippenstift op – een variant van het gezicht poederen uit de titel van de opera – maar verder neemt ze in de scène een hoofdzakelijke mannelijke rol aan. Zij plaatst hem in de ondergeschikte positie; zij verleidt, zij bepaalt. Ze klinkt gedurende de hele scène geagiteerd en dwingend, haar zang wulps kronkelend en glijdend, genotzuchtig en gulzig.
Muzikaal laat Adès weinig aan de verbeelding over. We horen glijdende noten in de strijkers en blazers, met af en toe een accent van de percussie. Het klinkt vooral sinister en louche, allesbehalve verleidelijk. De vocale lijn van de Hertogin begint inderdaad met woorden maar gaat al snel over in woordeloze, eveneens glijdende noten. Die nemen steeds meer toe in intensiteit en toonhoogte, tot de climax, waarna zij lang en opzichtig hoest. Er is niet veel voor nodig om deze muzikale aanwijzingen om te zetten in mentale beelden van de handeling. De scène is er om gezien te worden; de seksuele handeling vindt alleen maar plaats om bekeken te worden: door de Hotelmanager aan de rand van het toneel, door het oog van de camera, door ons als publiek.
Fragmenten:
1. ...mmm...aah... Room service?: https://open.spotify.com/track/6wal9k2vDPZwulj5HSks2j?si=718e479610354067
2. Wat have you got there?: https://open.spotify.com/track/37IuXhVnnvvhvHi8G2xjrw?si=e874bb04867a45e4
3. Come here: https://open.spotify.com/track/6BPKV0Wy43fiVFtlS9vpk1?si=5796ae5ab860402c
Luister naar Powder Her Face
Geniet op Spotify alvast van de schitterende muziek uit deze opera!
Ga naar Spotify
In de oorspronkelijke regieaanwijzingen staat dat ‘op het moment dat de Bediende klaarkomt een enkele flitslamp afgaat.’ Het is een directe verwijzing naar de polaroid, en symboliseert het moment waarop de maatschappelijke val van de Hertogin wordt ingezet. Met het feit dat de Bediende bij het afscheid aangeeft dat het niet de eerste keer is dat dit gebeurt, komen ook zijn tegenwerpingen aan het begin van de scène in een ander licht te staan. Hij wist kennelijk precies wat er zou gaan gebeuren. Was zijn protest gespeeld? Gaf hij de Hertogin de mogelijkheid zich alsnog te bedenken en zich te gedragen ‘zoals het hoort’? Net al met zoveel in deze opera laten Adès en Hensher ruimte voor interpretatie.
Verschillende kranten spraken na de première van Powder Her Face in 1995 schande van de manier waarop een hertogin in de opera werd neergezet. Vooral de expliciete pijp-scène was een steen des aanstoots. De opera kreeg zo meteen een zweem van controverse en schandaal, wat zorgde voor een stormloop op de kaartjes: bij het Almeida Theatre in Londen stonden tot om de hoek rijen mensen die hoopten de opera nog te kunnen zien. De sensatiezucht en het voyeurisme van het publiek was in de dertig jaar na de scheidingszaak nog nauwelijks veranderd.
Adès’ Hertogin staat in een lange lijn van operaheldinnen die hun seksualiteit openlijk beleven op de bühne, zelfs als machtsmiddel gebruiken, waaronder Bizets Carmen, Strauss’ Salome en Bergs Lulu. Gemene deler is dat geen van die vrouwen in het hokje past van wat ‘normaal’ wordt gevonden. Niemand van hen wordt op een bijzonder positieve manier neergezet, en allen, inclusief de Hertogin, moeten uiteindelijk een hoge prijs betalen voor hun overtreding van de norm. Ze worden letterlijk en figuurlijk monddood gemaakt. In Powder Her Face vergroot Adès dit gegeven uit, waardoor hij het de vaak hypocriete maatschappelijke dynamiek die eraan ten grondslag ligt pijnlijk duidelijk maakt. Het publiek wordt daarbij niet gespaard. Adès confronteert ons hier met onze eigen zwakte: we willen, nee we móeten dit zien. We smullen allemaal te veel van schandalen.