If you can't stand the heat, get out of the kitchen!
Lef. Daar heeft de jonge regisseur Belle van Heerikhuizen (1992) wel wat van in huis. In haar stukken schuwt ze precaire onderwerpen niet. Met gretigheid pakt ze ingewikkelde thema’s op, verhalen die stof tot nadenken geven en je laten voelen dat niet alles zwart/wit is. “Er is altijd nuance”, zegt ze. “Meer zachtheid zelfs, wanneer je ook de andere kant van het verhaal hoort.”
Het leverde al een mooie serie theaterproducties op en nu begeeft ze zich op voor haar nieuw terrein: dat van de opera. Uitdagend is dat wel voor Van Heerikhuizen, omdat dit voor haar een heel nieuw genre, is en ze bovendien op een ander soort schaal werkt dan ze tot nu toe deed. Wat haar helpt is haar grote liefde voor taal, maar ook de affiniteit en ervaring die ze inmiddels opdeed met muziektheater. “Opera heb ik nog nooit gedaan. Dat ik nu aan de wieg sta van een heel nieuw gecomponeerd stuk, een nieuw libretto en we het geheel samen ontwikkelen, dat is een hele toffe uitdaging.”
“Ik houd ervan een beetje te poeren, een vergrootglas op de kwestie te leggen”
Belle van Heerikhuizen
De operazangeres en de actrice
Second Love wordt een bijzondere opera avond. Je krijgt niet één lange, maar twee korte opera’s te zien: The Stronger en Hagar. De verhaallijn van beide stukken – verraad in de liefde, elk verhaal heeft twee kanten – verbindt de werken. Evenals het feit dat vrouwen op de voorgrond worden geplaatst. The Stronger is een intens spannend monodrama van Strindberg. Je bent getuige van een scène in een restaurant, een gesprek tussen twee vrouwen. Of beter: een monoloog. Belle: “De operazangers is de bedrogen vrouw, de zwijgende actrice de minnares. De zangeres confronteert haar rivale onverschrokken maar bedankt haar uiteindelijk ook, omdat zij het is die haar man leerde lief te hebben. En daarvan plukt zij, de echtgenote, vanaf nu de vruchten.”
Hagar speelt zich af in de keuken van het restaurant. Ook dit verhaal gaat over overspel. Hagar is de eerste Bijbelse minnares, ze blijkt zwanger van Abraham. “Dit verhaal laat alle stemmen klinken: van de vrouw, de man, de minnares en zelfs van de omstanders”, belooft de regisseur. “Het refereert aan mijn voorkeur voor onderwerpen waarin meestal direct een oordeel klinkt. Ik houd ervan een beetje te poeren, een vergrootglas op de kwestie te leggen, waardoor wellicht wat ruimte voor een verzachtend beeld ontstaat. Ook dat van de minnares. Overspel komt gigantisch vaak voor, het is misschien wel het onderwerp van zo’n beetje de helft van alle kunstwerken die gemaakt zijn. Waar The Stronger nog een redelijk rigide beeld toont omdat daar alleen de stem van de bedrogen vrouw klinkt, gaat Hagar een stap verder. Daarin wordt het beeld meer onderzocht en uitgedaagd, wordt het van meerdere kanten belicht en krijgen alle betrokkenen een stem. Dan blijkt dat iedereen zowel dader als slachtoffer is, en wordt duidelijk dat we verantwoordelijkheid moeten nemen om de situatie, welke dan ook, leefbaar te maken. Een destructieve houding levert voor niemand iets op.” De moraal wordt dat we niet in dader en slachtoffer moeten denken, maar in verantwoordelijkheid nemen en openstaan voor elkaar en nieuwe mogelijkheden.
“Dat ik aan de wieg sta van een heel nieuw gecomponeerd stuk, een nieuw libretto en we het geheel samen ontwikkelen, dat is een hele toffe uitdaging.”
Belle van Heerikhuizen
Toneelbeeld
Zowel muzikaal als theatraal belooft Second Love veel om van te genieten. Kijk maar eens hoe het toneelbeeld zich ogenschijnlijk moeiteloos naar de twee verhalen voegt. “Koen Steger bedacht een even minimaal als ingenieus decor waarbij je je eerst in het restaurant waant en vervolgens midden in de keuken staat. Tijdens de ouverture schuiven de wanden en het plafond en kantelt het beeld. De buiten- en binnenkant, die voor mij dus heel erg in de verhalen zitten, zie je terug in het decor. Op het eind gaat het trouwens goed mis als de vlam in de pan slaat en de complete keuken in de hens vliegt.” Minstens zo indrukwekkend beloven de kostuums te worden; couture-keukenkleding ontworpen door de Nederlandse modeontwerper David Laport. “Alles samen levert een prachtig visueel schouwspel op!”
Dat een groot publiek op basis van het thema wordt aangesproken lijkt logisch, tegelijk werpt ook de vorm – opera – hier geen drempels op. De muziek klinkt voor de regisseur zelfs toegankelijker dan ze in eerste instantie verwachtte. “In The Stronger is het misschien een tikkeltje experimenteler, in Hagar klinkt de door Jan-Peter de Graaff gecomponeerde muziek werkelijk prachtig! Alle keukenhectiek, de intriges op die plek; je hoort het terug in de muziek. Het is heel herkenbaar en aansprekend, ook voor wat jonger publiek. Ik ken deze componist inmiddels twee jaar en vind dat hij fantastisch werk maakt.”
Tekst: Sandra van Maanen
Foto's: Tjeerd Derkink