Een volwassen sprookje vol seks en humor! Regisseur John Yost en vertaler Anne Lichthart bewerkten Smetana’s De verkochte bruid tot een fonkelnieuwe komische opera Bruid Te Koop! , gezongen in onverbloemd Nederlands. Rokjesdag zal nooit meer hetzelfde zijn:
Kijk, de zon begint te schijnen
Yes! de winter gaat verdwijnen
Blote benen in de zon, ja lekker zeg
Rokjes uit de kast en hop, panty’s weg.
Het verhaal
Op de eerste zonnige dag van het jaar – Rokjesdag – maken we kennis met Marshenka en haar vriend, de arme maar knappe Jenik. Plotseling staat de oude huwelijksmakelaar Kezal bij haar ouders voor de deur. Hij duwt hen een bijna vergeten contract onder de neus. In dit contract belooft de vader van Marshenka in ruil voor een grote lening zijn dochter als bruid aan de zoon van Micha. Als vader Kruschina dit contract breekt, zal hij de lening volledig terug moeten betalen… Zal Marshenka dit accepteren? En welk plan smeedt Jenik intussen – hij wil Marshenka absoluut niet opgeven.
Beoogde huwelijkskandidaat Vasek kan door te trouwen met Marshenka onder het juk van zijn dominante moeder Hata uitkomen – eindelijk vrijheid! Maar heeft hij daar een huwelijk met de gruwelijk verwende en veeleisende Marshenka voor over?
Niet passief maar actief
Regisseur John Yost greep met de Nederlandse vertaling de kans aan om Smetana’s opera van ‘passief’ juist meer ‘actief’ te maken. Zo weet Marshenka (een rol van Laetitia Gerards) in het begin nog niet wat haar te wachten staat (haar ouders hebben haar verkocht), maar maken we haar reactie en emoties op het toneel ‘live’ mee. Marshenka is in deze versie geen klagend meisje maar een pittige dame die stevig van zich af bijt!
Een willekeurige stad in een parallel universum
Het stuk speelt zich af in een willekeurige denkbeeldige stad, waar alles herkenbaar is, maar dan toch met een vreemde twist. Decor- en kostuumontwerper Gary McCann liet zich inspireren door de stad Praag en door het kleurrijke Tirana (Albanië). In het post-Sovjet tijdperk had de burgemeester destijds geen geld voor grootschalige renovatie. Hij kocht potten verf in felle kleuren liet de inwoners van de stad hun creativiteit uitleven op hun leefomgeving. Met een vrolijk makend en kleurrijk resultaat!
Geen circus maar een Rariteitenkabinet
In de productie doet het rondreizend Rariteitenkabinet van Dr. Zonde het stadje aan. Ze zijn exotisch, erotisch en gevaarlijk: zijn ze echt of niet? Dr. Zonde regeert met ijzeren hand – geholpen door zijn duvelstoejager Mr. Zuster – over het illustere gezelschap. Zo zijn daar de mooie ster-van-de-show Esmeralda, de Wolfskop, de Dominatrix, de blinde Waarzegster die alleen maar iets kan zien als zij haar bol vastheeft, het Meisje met de Zijden Baard, het Vogelmeisje, de Lizard Boy, de Tovenaar en vier angstaanjagende Clowns…
John Yost
Regisseur John Yost: “Het is een modern sprookje voor volwassenen geworden.”
Ze hebben het geprobeerd. Op alle mogelijke manieren. Maar dit verhaal over liefde, moedwil en misverstand – met het platteland van Bohemen als oorspronkelijk decor – liet zich niet naar het Nederland van nu brengen. Regisseur John Yost: “Neem alleen al zo’n koppelaar, dat gelooft toch niemand?” Het bleef wringen, totdat Yost en vertaler Anne Lichthart besloten het realisme los te laten. Yost: “Het is een modern sprookje voor volwassenen geworden, dat zich afspeelt in een dorp, ergens in een parallel universum.”
Klik hier voor het hele interview met John Yost
Anne Lichthart
Vertaler Anne Lichthart: Opera zonder blad voor de mond
Mogen ze een keer zingen in hun moerstaal, blijkt dat voor menigeen nog best even slikken. Schrijver Anne Lichthart gunt de cast van Bruid Te Koop! geen blad voor de mond. In haar Nederlandse bewerking van Smetana’s komische opera is de taal net zo schaamteloos als de personages. “Het is niet plat om de platheid.” Voor schrijver Anne Lichthart is de tekst niet heilig, en technische bezwaren verdienen aandacht (“Het moet wel zingbaar zijn”), maar de toon mag niet vervagen. “Ik wil wel dat het de eigenheid van mijn taal houdt.”
Klik hier voor het hele interview met Anne Lichthart
Dirigent Ed Spanjaard
Dirigent Ed Spanjaard: “Het is een rijk stuk.”
Hij roemt de muziek die Smetana voor deze opera geschreven heeft: “Ik vind de muziek weergaloos, ik geniet elk moment van deze muziek. Het is een rijk stuk.” Ed Spanjaard was nauw betrokken bij de totstandkoming van de Nederlandse vertaling van Bruid Te Koop!. “Vertaler Anne Lichthart leest muziek, maar heeft natuurlijk wat minder inzicht in wat de akkoorden voor nadruk geven. We hebben in een enkel geval ervoor gezorgd dat een klemtoon die op een Nederlands woord nodig was, net iets anders kwam te liggen.”
Klik hier voor de hele vraaggesprek met Ed Spanjaard.
Laetitia Gerards
Laetitia Gerards: “Marshenka lijkt wel een beetje op mij”
Sopraan Laetitia Gerards is geen onbekende voor het Reisopera-publiek. Na rollen in A Little Night Music (Anne Egerman) en Wonderful Town (Eileen Sherwood) zingt ze in deze productie de rol van de pittige Marshenka. “Marshenka lijkt wel een beetje op mij. Ze is een pittige tante, enigszins jaloers en ze weet wat ze wil.” In een interview met Luister vertelt ze over hoe ze zich op een rol voorbereidt en zich inleeft in een personage.
Klik hier voor het interview in Luister.
Bedřich Smetana
Componist Bedřich Smetana: Tsjechisch nationaal icoon
Bedřich Smetana werd geboren in Bohemen op 2 maart 1824 en bracht het grootste deel van zijn leven in Praag door. Hij wordt beschouwd als het archetype van de Tsjechische nationale componist van de 19e eeuw – hoewel hij in zijn tijd voor een volgeling van Wagner gehouden werd. Hij stelde zich open voor de progressieve muzikale stromingen in Europa en streefde naar een synthese met de nationale muziek. Prodaná nevĕsta (De verkochte bruid) is internationaal zijn populairste opera geworden.
Klik hier voor meer over componist Bedřich Smetana
Benjamin Rous
Benjamin Rous over de componist, de allereerste première en de structuur van Prodaná nevěsta (De verkochte bruid).
Het is voor een componist een vloek en een zegen om uit te groeien tot een nationaal icoon. Bedřich Smetana werd in de loop van de tweede helft van de negentiende eeuw een ankerpunt in het Tsjechische muzikale leven, een constante factor in een land dat met de nodige politieke veranderingen geconfronteerd werd. Benjamin Rous vertelt in deel 1 van zijn toelichting meer over de componist. In deel 2 doet Benjamin uit de doeken hoe de allereerste première van deze opera in 1866 verliep. Het was allerminst een succes! In het derde en laatste deel van zijn toelichting gaat hij in op de opbouw en structuur van de opera Prodaná nevěsta zelf.
Bruid Te Koop! is gebaseerd op de operette Prodaná nevěsta (Die verkaufte Braut) van Bedřich Smetana.
Muziek van Bedrich Smetana. Libretto van Karel Sabina. Bewerking en Nederlandse tekst: Anne Lichthart.
Tijdsduur: 3 uur, inclusief 1 pauze. – Taal: gezongen in het Nederlands, met Nederlandse en Engelse boventitels.
